Wat mag het kosten?

Uitkeringen gemeentefonds

De uitkeringen uit het gemeentefonds zijn de grootste inkomstenbronnen van de gemeente Venlo. Via circulaires ontvangen wij belangrijke informatie omtrent de ontwikkelingen ten aanzien van het gemeentefonds. De meicirculaire van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is een belangrijke bouwsteen voor de (programma)begroting en de septembercirculaire is dit voor de kadernota.

Onderstaande tabel geeft de financiële effecten van de meicirculaire 2023 weer.

 
Door het Rijk worden er bedragen aan het gemeentefonds toegevoegd of onttrokken (taakmutaties). Deze toevoegingen of onttrekkingen kunnen leiden tot een toe- of afname
van uitgaven op andere beleidsterreinen van zowel de lokale als de regionale taken. In RIB 2023-87 heeft de gemeenteraad een totaaloverzicht van de toevoegingen en onttrekkingen als gevolg van taakmutaties inclusief een toelichting hierop ontvangen. De taakmutaties zijn inhoudelijk in de programma’s c.q. programmalijnen van de voorliggende begroting verwerkt.

Hervormingsagenda
De provincies hebben als begrotingsrichtlijn voor de jeugdzorg bepaald dat gemeenten in de jaarschijven 2026 en 2027 van de meerjarenbegroting de middelen zoals die in de hervormingsagenda jeugdzorg zijn afgesproken mogen meenemen als structurele en reële raming. Het gaat landelijk om € 284 miljoen voor 2026 en € 211 miljoen voor 2027. Voor Venlo komt dit neer op ca. € 1,8 miljoen voor 2026 en ca. € 1,3 miljoen voor 2027 en verder. Dit leidt tot een stijging van het gemeentefonds ten opzichte van de in RIB 2023-87 gemelde uitkeringen uit het gemeentefonds.

Daarnaast mogen gemeenten in hun begroting rekening houden met een besparing op de uitgaven op de jeugdzorg van € 500 miljoen in 2025, € 500 miljoen in 2026 en vanaf 2027 € 511 miljoen structureel als gevolg van maatregelen die het Rijk zal uitwerken. Immers is afgesproken, dat het Rijk het budgettaire risico draagt als (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang vinden. In afwachting op de concrete invulling c.q. maatregelen van het Rijk is deze verwachte besparing gedeeltelijk ingeboekt als stelpost in het programma Gezond en Actief. Het gaat om € 1,7 miljoen in 2026 en € 0,9 miljoen vanaf 2027.

Netto resultaat gemeentefonds
Rekening houdende met de begrotingsrichtlijn stijgt het nettoresultaat van het gemeentefonds ten opzicht van het in RIB 2023-87 vermelde nettoresultaat.

•   Actualisatie loon- prijscompensatie (circa -€ 1,8 miljoen in 2024, 2025 en 2026 oplopend naar - € 1,4 miljoen structureel vanaf 2027)
Sinds de meicirculaire 2022 is het accres gesplitst in een volume- en een nominaal deel, waarbij het nominale deel ter compensatie is van loon- en prijsstijging en het volumedeel ter compensatie van bevolkingstoename en reëel accres. In de meicirculaire 2023 zijn de accressen loon- prijsontwikkeling voor de jaren 2023 tot en met 2027 bijgewerkt. Deze valt lager uit dan op basis van de eerdere berichtgeving – die als basis voor de Kadernota 2024 is gebruikt – mocht worden verwacht. Dit komt met name doordat de nabetaling over 2022 landelijk structureel € 371 miljoen lager uitvalt omdat enkel de prijsontwikkeling gecompenseerd wordt als gevolg van de besluiten die het Rijk bij de Rijksvoorjaarsnota heeft genomen.
Voor Venlo gaat het om € 1,8 miljoen nadelig in 2024, € 1,7 miljoen nadelig in 2025, € 1,9 miljoen nadelig in 2026 en vervolgens € 1,4 miljoen nadelig voor 2027 en verder.

•   Nieuwe financieringssystematiek (+ € 6,2 miljoen structureel vanaf 2027)
Het kabinet heeft eenzijdig besloten om het gemeentefonds voor de volume-ontwikkeling vanaf 2027 te indexeren op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product. In de meicirculaire 2023 is een beschrijving van de hoofdlijnen van de nieuwe financieringssystematiek opgenomen. De nieuwe financieringssystematiek houdt in dat de volumeontwikkeling van het gemeentefonds vanaf 2027 wordt gebaseerd op een historisch gemiddelde van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). Hiervoor is in de Voorjaarsnota 2023 van het Rijk alvast een budget gereserveerd. In de meicirculaire 2023 is de nieuwe financieringssystematiek nog niet verwerkt, dit volgt in een latere circulaire.

Vooruitlopend op een nieuwe financieringssystematiek heeft het kabinet in de septembercirculaire 2022 voor 2026 eenmalig € 1 miljard beschikbaar gesteld. Dit bedrag is in de meicirculaire 2023 vanaf 2027 weliswaar structureel opgenomen maar nog altijd ontoereikend. De problematiek van  de structurele financiering van het zogenaamde ‘ravijn’ blijft een belangrijk aandachtspunt en onderwerp van gesprek vanuit de VNG. Later dit jaar, in de septembercirculaire 2023, wordt van dit bedrag nog een deel in het BTW-compensatiefonds (BCF) gestort. We schatten in dat hierdoor per saldo via de algemene uitkering € 924 miljoen beschikbaar blijft en € 76 miljoen aan het BTW-compensatiefonds wordt toegevoegd. Het financiële effect voor Venlo is € 6,2 miljoen, op basis van het basisscenario en de vastgestelde kadernota, structureel voordelig vanaf 2027.

•   Hoeveelheidsverschillen
De hoeveelheidsverschillen bestaan in deze circulaire uit twee componenten. Enerzijds gaat het om “echte” hoeveelheidsverschillen (zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van het aantal inwoners en de bijstandsontvangers), anderzijds gaat het om hoeveelheidsverschillen die samenhangen met de herijking van het gemeentefonds.

Het nieuwe verdeelmodel is ingegaan per 1 januari 2023, waarbij ook nieuwe maatstaven zijn geïntroduceerd en enkele bestaande maatstaven een nieuwe definitie hebben gekregen. Bij de circulaires van 2022 waren voor deze maatstaven alleen de berekende landelijk eenheden bekend (zie tevens RIB 2022-94). Voor de meicirculaire 2023 zijn inmiddels de actuele basisgegevens beschikbaar. Dit leidt tot een financieel nadelig effect.

Rekentarief WOZ
Voor uitkeringsjaar 2023 wordt de waarde op peildatum 1 januari 2022 gehanteerd. Voor uitkeringsjaar 2024 wordt de waarde op peildatum 1 januari 2023 gehanteerd. Het verschil tussen die twee is de waardeontwikkeling gedurende 2022. Die ontwikkeling is als gemiddelde in het land volgens de meicirculaire 2023 +3% voor woningen en +2% voor niet-woningen. Voor uitkeringsjaar 2024 heeft het ministerie van BZK de rekentarieven aangepast aan deze landelijk gemiddelde waarde mutatie. Voor Venlo leidt deze aanpassing binnen het gemeentefonds tot een structureel nadelig financieel effect ad € 953.000.

•   Compensatie Jeugdzorg
Het Rijk en de VNG hebben 18 april dit jaar een financieel principeakkoord bereikt voor de Hervormingsagenda Jeugd. In de meicirculaire 2023 wordt voor jeugdzorg, onder voorbehoud van omzetting naar een definitief akkoord op de Hervormingsagenda, voor 2024 € 1.454 miljoen en voor 2025 € 954 miljoen beschikbaar gesteld.

Van de extra middelen wordt een deel vanuit de begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) ingezet voor de investeringen en uitvoeringskosten van de Hervormingsagenda. Voor 2024 gaat het om een bedrag van € 91 miljoen en voor 2025 € 95 miljoen. Per saldo wordt hierdoor voor 2024 € 1.363 miljoen en voor 2025 € 859 miljoen aan de algemene uitkering toegevoegd. Voor de jaren 2026 en verder blijven de middelen gereserveerd en zal toevoeging aan de algemene uitkering plaatsvinden na het advies van de deskundigencommissie en besluitvorming daarover.

•   Overige
Dit betreft een optelsom van voornamelijk lagere onderuitputting BTW compensatiefonds, in de circulaire niet nader gespecificeerde overige ontwikkelingen en afrondingen.

Invloed op budgettaire context Kadernota 2024 als vertrekpunt voor de begroting 2024-2027
In de budgettaire context van de Kadernota 2024 is het vertrekpunt voor de begroting 2024-2027 opgenomen. Als gevolg van het netto resultaat van de meicirculaire 2023 wijzigt deze als volgt:

We zien vanuit de arbeidsmarktanalyse een krimpende arbeidsmarkt, vergrijzend personeelsbestand en groei van het aantal moeilijk invulbare vacatures. Om het groeiende takenpakket van de gemeentelijke organisatie te kunnen blijven oppakken zal er steeds meer ingezet moeten worden op het werven en behouden van goed opgeleide professionals. Inzetten op het werkgeversmerk ‘Gemeente Venlo’ en het investeren in markt conforme arbeidsvoorwaarden moet bijdragen aan het binnenhalen en binden van  professionals. Het investeren in ons personeel en onze arbeidsmarktpositie is nu extra noodzakelijk vanwege de groeiende concurrentie vanuit de agglomeraties  Eindhoven, Nijmegen en Maastricht en om onze bestuurlijke opgaven überhaupt uit te kunnen blijven voeren.  Dit voorstel en de omvang is tevens opgebouwd uit diverse activiteiten/instrumenten o.a. op het gebied van werving, onboarding en arbeidsmarktcommunicatie voor zowel het werven van nieuwe als het behouden van bestaande medewerkers. De continuering van deze activiteiten op minimaal gelijkblijvend niveau is meerjarig gekoppeld aan het ‘scenario van hoop’ voor 2026 e.v. Dit betekent dat de financiële vertaling in meerjarenperspectief voor de jaren 2026 en 2027 beperkt heeft plaatsgevonden.

Het Financieel Systeem wordt opnieuw aanbesteed. Dit betekent dat deze kernapplicatie waarin de centrale boekhouding plaats vind, wordt vervangen voor een nieuw pakket. De uiterlijke deadline voor livegang is 1 januari 2026. Het vervangen van een financieel systeem is een intensief traject waarbij naast pakketselectie en gunning, diverse modules worden ingericht en een periode schaduw gedraaid en getest moet worden omdat de reguliere processen moeten doorlopen. Om een bijdrage aan de werkgroepen te leveren en de reguliere planning & control processen te blijven uitvoeren, is vervangende capaciteit nodig in 2024 en 2025.
Voor de projectsturing zijn de kosten geraamd op € 95.000 voor 2024 en € 5.000 voor 2025. De geraamde leverancierskosten voor implementatie worden geraamd op € 190.000 voor 2024 en € 10.000 voor 2025. De kosten voor vervangende capaciteit, welke gebaseerd zijn op een plan van aanpak alsmede ervaringen bij collega gemeenten, wordt geraamd op € 716.250 in 2024 en € 84.050 in 2025.
De vervangingskosten voor het systeem zijn reeds gedekt in de begroting. De verwachting is dat de nieuwe softwarekosten voor de SAAS-oplossing (cloud oplossing) niet hoger zijn dan bestaande huidige licentiekosten. De totale implementatiekosten bedragen eenmalig € 1.100.300, verdeeld over de jaren 2024 en 2025. Afhankelijk van de start van de implementatieperiode na het moment van gunning kunnen de lasten doorschuiven.

Uit het dreigingsbeeld 2023-2024 van de Informatiebeveiligingsdienst blijkt duidelijk dat er meer aandacht nodig is voor informatiebeveiliging. Tegelijk zien we zowel op nationaal als op Europees niveau dat er wetgeving komt om het nemen van basismaatregelen en het hebben van een werkende informatiebeveiligingscyclus af te dwingen. SIEM-SOC is een fundamenteel component in deze en wordt naast software ook versterkt met formatie om dit component te beheren. Een SIEM-systeem is een technologie en een SOC is een team van experts die deze technologie gebruiken om de beveiliging van een organisatie te waarborgen. Naast deze implementatie hebben we een verhoging van loonkosten conform CAO aanpassing en diverse indexeringen op IT/software gebied die conform landelijke trend zijn te classificeren.
Bijgaande begrotingswijziging brengt de Venlose begroting in lijn met de benodigde deelnemersbijdrage conform de begroting ICT NML. Kosten liggen conform landelijke benchmark in lijn met landelijke IT kosten.

Voor het toekomstbestendig archiveren van dossiers is het noodzakelijk een centrale recordmanagement oplossing te organiseren. Deze vanuit wetgeving ingegeven digitale transformatie minimaliseert beheerlast en voorkomt een veelvoud van lastig te beheersen en verbinden decentrale archiveringsoplossingen. Een bulk aan lopende archiefdossiers zal in de komende jaargang vanuit centrale sturing worden gecorrigeerd om de basis op orde te houden en dit ook op de juiste manier te archiveren. Hiernaast kent het gebruik van digitale ondertekening inmiddels zijn succes en zal organisatie breed worden doorgevoerd. Ten slotte bestaat dit voorstel uit middelen benodigd voor verdere robotisering en (verkenning van de) inzet van nieuwe technologieën. Deze activiteiten voor de noodzakelijke digitale transformatie is meerjarig gekoppeld aan het ‘scenario van hoop’ voor 2026 e.v. Dit betekent dat de financiële vertaling in meerjarenperspectief vooralsnog alleen heeft plaatsgevonden voor 2024 en 2025.

Ons applicatielandschap vraagt om een doorontwikkeling voor bestendig gebruik en adoptie. Het betreft hierin aanpassingen en uitbreidingen voor noodzakelijk gebruik en borging van primaire processen waarin doorontwikkeling en optimalisatie centraal staat.
In het voorstel zitten de onderdelen borging van het zaaksysteem, search oplossing in het kader van vindbaarheid en toegankelijkheid (WOO) van informatie, verplaatsen van kernapplicaties naar de cloud i.r.t. bedrijf continuïteit en implementatie Microsoft componenten begrepen. Noodzakelijke ontwikkelingen waarbij is rekening gehouden met de balans wat de organisatie aan kan.

Met betrekking tot de meerjarenbegroting 2024-2027 van BsGW is de begroting vastgesteld door het algemeen bestuur BsGW in de vergadering van 29 juni 2023. Voor Venlo betekent dit een budgetophoging ten opzichte van de huidige jaarschijf 2023. Dit betreft de loonindexering en de indexering van goederen en diensten, extra fte’s vanwege toename taken en een correctie vanwege het vervallen van landelijke bijdrage GDI (Generieke Digitale Infrastructuur)-voorzieningen.

De behoeften en vragen vanuit de maatschappij zijn niet alleen groeiende maar ook continue aan verandering onderhevig.  Dit betekent dat het vakmanschap van onze medewerkers ook continue in beweging is om hier flexibel en wendbaar op te kunnen reageren. Het is noodzakelijk om een volgende stap te zetten om een lerende organisatie te worden. Er zijn voldoende samenhangende leerinterventies nodig om medewerkers geschikt te houden en krijgen om hun werk uit te voeren. Het bouwen aan een samenhangend geheel van leeractiviteiten, zowel op individueel als collectief niveau, geeft onze professionals de integrale kennis, kunde, vaardigheden en competenties om vakbekwaam te worden en blijven. Deze noodzakelijke impuls aan leren en ontwikkelen is structureel, echter dit voorstel  is meerjarig gekoppeld aan het ‘scenario van hoop’ voor 2026 e.v. Dit betekent dat de financiële vertaling in meerjarenperspectief vooralsnog alleen heeft plaatsgevonden voor 2024 en 2025.

Vanwege de complexiteit en toename van werkzaamheden binnen de salarisadministratie, heeft deze administratie, zowel in kwantitatieve en kwalitatieve zin moeite om structureel te kunnen blijven voldoen aan de eisen die aan een salarisadministratie worden gesteld. Om dit toekomstbestendig te borgen wordt deze structurele formatie-uitbreiding voorgesteld. Structurele inzet van deze formatie is echter meerjarig gekoppeld aan het ‘scenario van hoop’ voor 2026 e.v. Dit betekent dat de financiële vertaling in meerjarenperspectief vooralsnog alleen heeft plaatsgevonden voor 2024 en 2025.

Op de rijksbegroting (Aanvullende Posten) staan middelen gereserveerd voor de sector gemeenten voor 2026 en verder als bijdragen in het gemeentefonds

• De beschikbaarstelling van deze middelen voor de jaren 2026 en verder vindt plaats na het advies van de deskundigencommissie en de besluitvorming daarover.
• Op basis van de ‘puntensystematiek’ gaat het om de volgende bedragen voor Venlo:
• 2026 € 1,8 miljoen
• 2027 € 1,3 miljoen structureel

Voor een verdere toelichting op de hervormingsagenda wordt verwezen naar Programma 1 Gezond en Actief.

Het overheadtarief stijgt met € 4 per uur. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de toename van het volume in begrote overheadkosten van in totaal € 3,3 miljoen t.o.v. 2023.
In 2023 is het overheadtarief vastgesteld op € 45 en vanaf 2024 wordt via deze begroting voorgesteld dit conform vastgesteld beleid te verhogen naar € 49.

Op basis van de recent (07-09-2023) van BsGW ontvangen prognose, aangaande de te verwachten overnachtingsaantallen 2024,  en de onlangs ontvangen resultaten over het jaar 2022 kan de begroting voor 2024 met € 200.000 worden verhoogd. De stijging is met name het gevolg van een toename bij het onderdeel ‘Vakantie en stacaravans’.

De in deze begroting opgenomen inhoudelijke voorstellen sluiten aan bij de door uw Raad gedane kaderstelling, autonome ontwikkelingen en wettelijke verplichtingen. Hierdoor kan de bij de programmabegroting 2023-2026 incidentele gereserveerde middelen voor de macro economische ontwikkeling / maatschappelijke opgave vrij vallen.

Een grofmazige inschatting op basis van de afgelopen jaren maakt dat vooralsnog € 500.000 als structurele areaaluitbreiding wordt opgevoerd. In de loop van augustus 2023 levert BsGW verdere data aan welke aan de hand van de berekening leidt tot een bijstelling van de opgevoerde schatting.

Uit onderzoek binnen de gemeentelijke organisatie is gebleken dat een zestal reserves bij de begroting vrij kunnen vallen. Dit betreft reserves waarvan de looptijd is verlopen of op korte termijn gaat verlopen en waarvoor geen bestemming wordt verwacht. Het betreft hier de reserve regionale samenwerkingsverbanden € 261.000 , versterken beroepsonderwijs € 256.000, middelen derden door substitutie € 250.000, algemene bestemmingsreserve € 80.000 en het restant van de reserve mitigeren afval, riolen en woonlasten € 28.000

De energielasten zijn bij de begroting 2023-2026 a.g.v. de ontwikkelingen op de internationale energiemarkt en de contractuele verplichtingen incidenteel voor de jaarschijven 2023 en 2024 verhoogd. Op basis van de meest recente inkooptarieven (april 2023) wordt de begroting voor 2024 aangepast.

Jaarlijks verschijnen meestal drie circulaires. De meicirculaire geeft de vertaling van de Voorjaarsnota van de rijksoverheid, de septembercirculaire van de vertaling van de Miljoenennota, de decembercirculaire is op basis van de Najaarsnota en rondt het uitkeringsjaar zoveel mogelijk af.

De meicirculaire bevat naast de eerder geschetste netto ontwikkeling taakmutaties van jaarlijks wisselende omvang. Zie tevens RIB 2023-87. Deze taakmutaties kunnen leiden tot een toe- of afname van uitgaven op andere beleidsterreinen. Hierbij kan het zowel de lokale als de regionale taken gaan.

Overeenkomstig de bestendige gedragslijn worden deze ontwikkelingen voor de jaren 2024-2027 bij de integrale afweging van de begroting 2024-2027 afgewogen. Daar waar van toepassing zijn separate voorstellen ingediend.

Voorgesteld wordt om de in de begroting 2024-2027 reservering voor prijs- en volumeontwikkeling tot een bedrag van € 898.000 vrij te laten vallen. Een uitgebreide toelichting is in het navolgende hoofdstuk in de begroting opgenomen.

Betreft de bijstelling van kapitaallasten a.g.v. aanpassen kasstromen restantkredieten en de actualisatie van de financieringslasten.